Faşist Almanya neden ve nasıl Yahudi düşmanı oldu?

Alman toplumunda Yahudilere yönelik önyargılar ve sorunlar, 19. yüzyılın başlarına kadar uzanır, ancak bu önyargılar ve sorunlar, tarihsel, dini, sosyal ve ekonomik birçok faktörün birleşimiyle şekillendi ve 20. yüzyılın başlarında özellikle yoğunlaştı.

19. Yüzyıl Öncesi ve Ortaçağ

• Ortaçağ ve Dini Faktörler: Avrupa genelinde, Hristiyanlık ile Yahudilik arasındaki dini çatışmalar, Yahudilere karşı düşmanlığın önemli bir kaynağıydı. Yahudiler, çeşitli dini mitlerle (örneğin, İsa’nın ölümünden sorumlu tutulma) suçlandılar ve çoğu zaman gettolarda yaşamak zorunda kaldılar.
• Ekonomik ve Sosyal Sınırlamalar: Ortaçağ boyunca ve sonrasında, Yahudilere birçok meslek dalında çalışma yasağı getirildi, bu nedenle ticaret ve para işleri gibi alanlarda yoğunlaştılar. Bu durum, Yahudilere karşı ekonomik önyargıları besledi.

19. Yüzyıl

• Aydınlanma ve Emansipasyon: 19. yüzyılın başlarında, Avrupa’da Yahudilerin hakları konusunda bazı ilerlemeler kaydedildi. Almanya’da da Yahudilere bazı vatandaşlık hakları tanındı. Ancak bu durum, bazı kesimlerde Yahudilere karşı düşmanlığın artmasına da neden oldu.
• Modern Anti-Semitizm: 19. yüzyılın sonlarına doğru, modern anti-Semitizm şekillendi. Bu dönemde, Yahudiler ekonomik ve toplumsal sorunların kaynağı olarak görülmeye başlandı. Örneğin, 1870’lerde Alman gazeteci Wilhelm Marr, “anti-Semitizm” terimini popülerleştirdi ve Yahudilerin Alman toplumuna zarar verdiğini savundu.
• Siyasi Anti-Semitizm: Politikacılar, Yahudi karşıtı duyguları, siyasi amaçlarla kullanmaya başladı. Bu dönemde, anti-Semitik partiler ve hareketler ortaya çıktı ve Yahudilerin toplumdaki yerleri ve etkileri hakkında olumsuz propagandalar yaydılar.

20. Yüzyılın Başları

• Birinci Dünya Savaşı ve Sonrası: Savaş sırasında ve sonrasında, Almanya büyük bir ekonomik kriz ve sosyal çalkantı yaşadı. Bu dönemde, Yahudilere yönelik önyargılar daha da arttı. Yahudiler, savaşın kaybedilmesinden ve sonrasında yaşanan ekonomik sorunlardan sorumlu tutuldu.
• Weimar Cumhuriyeti: Weimar Cumhuriyeti’nin kurulması ve demokratikleşme süreci, bazı kesimler tarafından Yahudilerin bir oyunu olarak görüldü. Yahudilerin Weimar hükümetinde etkili olduklarına dair iddialar, anti-Semitik propagandaların artmasına neden oldu.
• Nazi Propagandası: 1920’ler ve 1930’larda, Nazi Partisi, Yahudilere karşı sistematik bir nefret kampanyası başlattı. Adolf Hitler ve diğer Nazi liderler, Yahudileri Alman toplumunun tüm sorunlarının kaynağı olarak gösterdi ve “Yahudi sorunu”nu çözmek için radikal önlemler vaat etti.

Sebepler

• Dini Önyargılar: Yahudilere yönelik dini temelli önyargılar, yüzyıllar boyunca varlığını sürdürdü.
• Ekonomik Kıskançlık: Yahudilerin ticaret ve finans sektörlerinde başarılı olmaları, ekonomik kıskançlık ve önyargılara yol açtı.
• Sosyal Ayrım: Yahudiler genellikle ayrı mahallelerde yaşadılar ve kendi kültürel kimliklerini korudular, bu da onları “diğer” olarak algılamaya yol açtı.
• Siyasi ve Sosyal Değişimler: Siyasi ve sosyal değişimler, Yahudilere yönelik önyargıları ve suçlamaları körükledi.

Bu faktörlerin birleşimi, Yahudilere yönelik düşmanlığın ve önyargıların Almanya’da kök salmasına ve özellikle Nazi döneminde trajik sonuçlara yol açmasına neden oldu.

Birinci Dünya Savaşı sonrası yükselen tansiyon

Birinci Dünya Savaşı sonrasında, Almanya’nın yenilgisi, Versay Barış Antlaşması’nın getirdiği ağır şartlar ve ekonomik zorluklar, Alman toplumunda genel bir huzursuzluğa neden oldu. Bu dönemde, halk arasında bazı gruplar ya da etnik kökenler hedef alınarak suçlanmaya başlandı. Yahudi toplumu da bu süreçte suçlanan gruplardan biri haline geldi.

Bazı sebepler şunlardı:

1. Ekonomik Suçlamalar: Yahudiler, özellikle ekonomi ve finans sektörlerinde etkin oldukları için, Almanya’nın ekonomik krizi sırasında suçlandılar. Bazıları Yahudilerin ekonominin kontrolünü ele geçirdiğine ve Alman ekonomisini baltaladığına inandı.
2. Siyasi Suçlamalar: Birinci Dünya Savaşı sonunda Almanya’nın mağlup edilmesi, bazı radikal milliyetçi çevrelerce “içeriden bıçaklandık” fikriyle açıklandı. Yahudiler, bu “ihanetin” arkasında olmakla suçlandı.
3. Sosyal ve Kültürel Ayrışmalar: Alman toplumu içinde, Yahudiler genellikle şehirlerde yaşadı ve eğitimli kesimler arasında yer aldı. Bu, onları kırsal kesimlerde yaşayan ve daha muhafazakar olan Almanların gözünde “diğer” kılan bir faktördü.
4. Nazi Propagandası: 1930’ların başında Nazi Partisi’nin yükselişi, anti-Yahudi duyguların körüklenmesine neden oldu. Naziler, Yahudilere yönelik nefreti körükleyerek onları toplumun tüm sorunlarının nedeni olarak gösterdi.
5. Tarihsel Önyargılar: Tarihsel olarak, Yahudilere yönelik önyargılar ve suçlamalar yüzyıllardır Avrupa’da mevcuttu. Bu önyargılar, 20. yüzyılın başlarında Almanya’da da etkili oldu.

Bu dönemde Yahudi toplumuyla Alman toplumu arasındaki ilişkiler, özellikle Nazi Partisi’nin iktidara gelmesiyle birlikte daha da kötüleşti. Nazilerin Yahudi karşıtı politikaları, toplumda derin bir bölünmeye ve sonunda Holokost’a yol açtı.

Ancak belirtmek gerekir ki, tüm Almanların Yahudilere karşı önyargılı olduğunu söylemek yanıltıcı olurdu. Birçok Alman, Nazilerin politikalarına karşı çıktı veya bu politikalara karşı sessiz kaldı. Ancak genel atmosfer, özellikle 1930’lar ve 1940’lar boyunca Yahudi toplumu için oldukça zorlayıcıydı.

Ekonomik sebepler

Birinci Dünya Savaşı sonrası dönemde Yahudilere yönelik ekonomik suçlamaların temelinde birkaç faktör yatmaktadır. Öncelikle, bu suçlamaların bir kısmı asılsız veya abartılıydı, ancak bu, onların halk arasında yayılmasını engellemedi.

1. Yahudilerin Ekonomik Rolü: Avrupa genelinde, özellikle de Almanya’da, 19. ve 20. yüzyılların başlarında Yahudiler, finans ve ticaret sektörlerinde oldukça aktiftiler. Bu, onların ekonomik yaşama entegrasyonunu kolaylaştırdı. Ancak, bu etkinlik aynı zamanda, ekonomik krizler ve zorluklar sırasında halkın hedefi olmalarına da yol açtı. Somut Örnek: Örneğin, Rothschild ailesi gibi bazı Yahudi aileler, finans dünyasında oldukça etkiliydi. Bu ailelerin etkisi, genellikle tüm Yahudi toplumuna genellenerek, Yahudilerin ekonominin kontrolünü ele geçirdiği şeklinde bir algıya neden oldu.
2. Savaş Sonrası Ekonomik Kriz: Almanya, Birinci Dünya Savaşı sonrasında büyük bir ekonomik bunalım yaşadı. Versay Barış Antlaşması, Almanya’ya ağır tazminat ödemeleri getirdi. Bu durum, hiperenflasyon, işsizlik ve ekonomik çöküşe neden oldu. Bu zor dönemde, halkın bir kısmı sorumluluğu Yahudilere yüklemeye başladı.
3. Propaganda ve Mitler: Yahudilere yönelik ekonomik suçlamalar, bazen gerçek dışı mitler ve propaganda ile beslendi. Örneğin, “Dünya Yahudi Konseyi” veya “Yahudi sermayesinin dünya ekonomisini kontrol ettiği” gibi komplo teorileri, bazı çevreler tarafından yayıldı. Somut Örnek: “Protokoller” adında bir metin, 20. yüzyılın başında popüler hale geldi. Bu metin, Yahudilerin dünya hakimiyeti için bir plan yaptıklarını iddia ediyordu. Ancak bu metnin sahte olduğu kanıtlandı. Ne yazık ki, bu tür sahte metinler ve iddialar, Yahudi toplumuna yönelik önyargıları körükledi.

Yahudilere yönelik ekonomik suçlamaların ardında yatan temel sebepler, ekonomik krizler, sosyal değişiklikler ve siyasi propaganda gibi faktörlere dayanıyordu. Ancak, bu suçlamaların çoğu gerçek dışı veya abartılıydı. Ancak, bu yanıltıcı suçlamalar, Nazi Partisi gibi radikal gruplar tarafından siyasi amaçlar için kullanıldı.

Siyasi argümanlar

Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından Almanya’da, özellikle milliyetçi ve radikal sağ çevrelerde, savaşın neden kaybedildiği konusunda bazı teorilere başvuruldu. Bu çevreler, Almanya’nın savaşı askeri olarak kaybetmediğini, ancak “içeriden bıçaklandığını” iddia ettiler. Bu “ihanet” fikrinin yayılmasında Yahudiler öne sürüldü. İşte bu siyasi suçlamaların bazı temel argümanları:

1. “İçeriden Bıçaklandık” Miti: Bu mit, Almanya’nın savaşta askeri olarak yenilmediğini, ancak içerideki bazı “ihanetçi” gruplar tarafından sabotaj edildiğini iddia ediyordu. Yahudiler, bu ihanetçi gruplar arasında en öne çıkanı olarak gösterildi.
2. Weimar Cumhuriyeti’nin Kurulması: Savaşın ardından kurulan Weimar Cumhuriyeti, demokratik bir yapıya sahipti. Ancak bu cumhuriyet, radikal sağ çevreler tarafından “Yahudi Cumhuriyeti” olarak etiketlendi. Bu, bazı Yahudi politikacıların ve entelektüellerin cumhuriyette önemli roller üstlenmeleri nedeniyleydi.
3. Brest-Litovsk Antlaşması: 1917’de, Bolşevik ihtilalinin ardından Rusya, Almanya ile Brest-Litovsk Antlaşması’nı imzaladı. Bu antlaşma, Almanya’nın lehine oldukça avantajlıydı. Ancak, Bolşevik hareketin bazı liderlerinin Yahudi kökenli olmaları (örn. Lev Troçki), Nazilerin Sovyet Bolşevizmi ile Yahudiliği birleştiren bir propaganda yapmasına neden oldu. Böylece, Yahudilerin sosyalist ve komünist hareketlere destek verdikleri ve bu hareketlerin Almanya’ya zarar verdiği iddia edildi.
4. Yahudi Askeri Hizmeti: İstatistiklere göre, birçok Yahudi, Almanya adına savaşta görev aldı. Ancak, bu gerçek, milliyetçi çevreler tarafından göz ardı edildi veya çarpıtıldı. Yahudilerin savaşa katılmadıkları veya cephe gerisinde güvende oldukları şeklinde yanıltıcı bilgiler yayıldı.
5. Versay Antlaşması: Almanya’nın savaşın ardından imzalamak zorunda kaldığı Versay Antlaşması’nın ağır şartları, halk arasında büyük bir öfkeye neden oldu. Bu öfkenin bir kısmı, antlaşmanın şartlarını “Yahudi oyunu” olarak gören propagandalara yönlendirildi.

Bu argümanların birçoğu yanıltıcı, temelsiz veya çarpıtılmış bilgilere dayanıyordu. Ancak, bu suçlamalar, Nazi Partisi’nin yükselişi sırasında oldukça etkili bir propaganda aracı haline geldi. Naziler, bu suçlamaları, toplumda Yahudi karşıtı duyguları körüklemek için kullandı. Ancak, bu suçlamaların gerçeklikle pek bir ilgisi yoktu.

Bir “Yahudi oyunu” olarak nitelenen Versay Anlaşması

Versay Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda 1919’da imzalandı ve Almanya’ya oldukça ağır şartlar getirdi. Bu antlaşma, Almanya’nın savaşın sorumluluğunu kabul etmesini, büyük miktarda tazminat ödemesini, toprak kaybını ve askeri sınırlamaları içeriyordu. Alman halkı arasında, bu antlaşmanın getirdiği şartlara karşı geniş çaplı bir hoşnutsuzluk vardı.

Versay Antlaşması’nın “Yahudi oyunu” olarak nitelendirilmesi, anti-Semitik eğilimleri olan bazı Alman milliyetçileri ve radikal sağ grupları tarafından yayılan bir propaganda ürünüydü. Bu görüşün temelinde şu yanıltıcı ve temelsiz argümanlar yatıyordu:

1. Weimar Cumhuriyeti’nin Yahudi Etkisi: Weimar Cumhuriyeti’nin kurucuları ve destekçileri arasında bazı Yahudiler bulunuyordu. Bu, anti-Semitik çevreler tarafından, Yahudilerin cumhuriyeti kontrol altında tuttukları ve Almanya’nın çıkarlarına ihanet ettikleri şeklinde yanıltıcı bir şekilde sunuldu.
2. Uluslararası Bankacılık ve Finansın Yahudi Etkisi: Bazı Yahudi kökenli bankacılar ve finansçılar, uluslararası alanda etkiliydi. Bu, Almanya’nın ağır tazminat ödemelerini Yahudilere ödediği şeklinde bir mitin oluşmasına yol açtı.
3. Savaş Karşıtı ve Devrimci Hareketlerin Yahudi Etkisi: Savaşın sonlarına doğru, Almanya’da sosyalist ve devrimci hareketler güç kazandı. Bu hareketlerin bazı liderleri ve aktivistleri Yahudi kökenliydi. Bu durum, Yahudilerin savaşın sonlanmasını ve Almanya’nın mağlubiyetini istediği şeklinde bir algıya neden oldu.
4. Düşman Delegasyonlarında Yahudiler: Versay’da yapılan barış görüşmelerinde bazı Yahudi kökenli bireyler de yer aldı. Bu, bazı Alman milliyetçileri tarafından, antlaşmanın şartlarının Yahudiler tarafından belirlendiği şeklinde yorumlandı.

Ancak bu argümanlar, temelsiz ve yanıltıcıydı. Versay Antlaşması, Almanya’nın savaşı kaybetmesinin bir sonucuydu ve bu antlaşmanın şartları, uluslararası politikanın bir ürünüydü. Ancak, bu gerçekler, halkın hoşnutsuzluğunu ve arayışını hedefleyen ve Yahudi toplumunu suçlayan propaganda tarafından gölgelendi. Bu tür yanıltıcı propagandalar, Nazi Partisi’nin yükselişi sırasında oldukça etkili oldu ve Alman toplumunda Yahudi karşıtı duyguları körükledi.

Sonuç…

Holokost sırasında, Nazi rejimi tarafından yaklaşık 6 milyon Yahudi sistematik olarak öldürüldü. Bu soykırım, İkinci Dünya Savaşı sırasında, 1941-1945 yılları arasında gerçekleştirildi. Yahudiler, toplama kampları, ölüm kampları, zorunlu çalıştırma ve kitlesel infazlar gibi yöntemlerle katledildi.

Yargılama ve Cezalandırma Süreci

Holokost’un ardından, bu suçları işleyenler çeşitli yargılamalarla hesap vermeye çalıştı. En bilinen yargılamalar ve sonuçları şunlardır:

Nürnberg Mahkemeleri (1945-1946):

• Mahkemeler: İkinci Dünya Savaşı’nın ardından kurulan Nürnberg Mahkemeleri, Holokost’tan sorumlu Nazi liderlerini ve savaş suçlularını yargılamak için oluşturuldu. Bu mahkemeler, Birleşmiş Milletler öncülüğünde düzenlendi.
• Yargılananlar: 24 üst düzey Nazi lideri yargılandı.
• Sonuçlar: 12 kişi ölüm cezasına çarptırıldı, 3 kişi ömür boyu hapis, 4 kişi uzun süreli hapis cezaları aldı, 3 kişi beraat etti.

Dachau Mahkemeleri:

• Mahkemeler: ABD tarafından kontrol edilen bölgelerde kurulan bu mahkemelerde, Nazi savaş suçluları ve toplama kampı muhafızları yargılandı.
• Sonuçlar: 1.672 sanık yargılandı, 297’si ölüm cezasına, 1.166’sı çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı.

Ulusal Mahkemeler:

• Polonya: Polonya, kendi topraklarındaki Nazi suçlularını yargılamak için çok sayıda dava açtı. Auschwitz, Treblinka ve Sobibor gibi kamplarda görev yapan birçok kişi yargılandı ve cezalandırıldı.
• İsrail: Adolf Eichmann’ın 1961’de yakalanıp İsrail’de yargılanması ve 1962’de idam edilmesi, en bilinen davalardan biridir.
• Diğer Ülkeler: Almanya, Fransa, Hollanda ve diğer Avrupa ülkeleri de Nazi suçlularını yargılayarak çeşitli cezalar verdi.